Castelao en Buenos Aires, 1940-1950
Contenido principal del artículo
Resumen
En la presente aportación nos proponemos ofrecer una visión sintética de la trayectoria de Alfonso D. Rodríguez Castelao (Rianxo, 1986”• Buenos Aires, 1950) durante la década 1940-1950. Esta década, que transcurrió casi completamente en Buenos Aires, constituyó una etapa importantísima no sólo de su biografía sino también de su proyección hacia la comunidad gallega transoceánica (la “Galicia ideal”) que él mismo contribuyó decisivamente a construir, y, al mismo tiempo, de la forja de su imagen como figura clave de esa comunidad. Contemplaremos su actuación en el plano de la acción política en el marco del exilio español y en estrecha relación con los nacionalistas vascos y catalanes, con particular atención a su proyección en la comunidad gallega del Plata ”•compuesta por emigrantes y exiliados, con sus tensiones internas”• y a sus complejas relaciones con la resistencia galleguista del interior. Analizaremos los dilemas entre sus dimensiones artística y política, en las que se encarna la contraposición que él mismo establece entre la Tradición y la Historia de un pueblo con personalidad cultural propia que reivindica como nación. Finalmente, comprobaremos cómo se desarrollan discursivamente estas tensiones en su pieza oratoria más importante, “Alba de Gloria”.
Descargas
Los datos de descargas todavía no están disponibles.
Detalles del artículo
Cómo citar
Monteagudo, H. (2017). Castelao en Buenos Aires, 1940-1950. Olivar, 17(25), e006. Recuperado a partir de https://www.olivar.fahce.unlp.edu.ar/article/view/OLIe006
Sección
Utopía transatlántica
La aceptación de colaboraciones por parte de la revista implica la cesión no exclusiva de los derechos patrimoniales de los autores a favor del editor, quien permite, luego de su publicación, la reutilización según los términos de la licencia.
Citas
Alonso, Bieito, 2000. O exilio de Castelao. Pensamento e acción política, Vigo: A nosa terra.
Alonso Montero, Xesús, 1994. As palabras no exilio. Biografía intelectual de Luís Seoane, Vigo: Xerais, 64-85.
Castelao, Alfonso D. R., 2000. Obras, vols. 2, Sempre en Galiza), 3, Escritos políticos), 4, Oratoria) y 6, Epistolario), Vigo: Galaxia.
Castelao, Alfonso D. R., en preparación. Cartas a Rodolfo Prada, 1937-1947. [Colección de 27 cartas, la mayor parte inéditas, en preparación para la editorial Galaxia].
Castro, Xavier (ed.), 2000. Castelao e os galeguistas do interior. Cartas e documentos, 1943-1954), Vigo: Galaxia.
Crónicas. Castelao y los vascos, Bilbao: Idatz Ekintza, 1985.
Díaz, Hernán M., 2007. Historia de la Federación de Sociedades Gallegas. Identidades políticas y prácticas militantes, Buenos Aires: Fundación Sotelo Blanco / Biblos.
Estévez, Xosé, 2002. Castelao e o Galeuzca, Santiago: Laiovento.
Fernández, Alberto, 1976. “Las formaciones políticas en el exilio”, en: El exilio español de 1939, vol. 2. Guerra y política, José L. Abellán (dir.), Madrid: Taurus, 121-77.
Fernández del Riego, Francisco, 1990. O río do tempo. Unha historia vivida, Sada / A Coruña: Ediciós do Castro.
Fernández Prieto, Lourenzo, 2014. “Castelao e a memoria do galeguismo republicano”, Grial, 202, 21-29.
Fernández Santiago, Marcelino, 2001. “Asociacionismo gallego en Buenos Aires”, en: La Galicia Austral. La inmigración gallega en la Argentina, Xosé M. Núñez Seixas (ed.), Buenos Aires: Biblos, 181-201.
Garrido Couceiro, Xosé C., 2009. Piñeiro contra Castelao. Castelao contra Piñeiro, Vigo: A nosa terra.
Giral, Francisco, 1976. “Actividad de los gobiernos y de los partidos republicanos, 1939-1976)”, en: El exilio español de 1939, vol. 2. Guerra y política, José L. Abellán (dir.), Madrid: Taurus, 179-225.
Heine, Hartmut, 1983. La oposición política al franquismo. De 1939 a 1952, Barcelona: Crítica.
Monteagudo, Henrique, 1996. “Estudio introductorio”, en: Castelao, De viva voz: conferencias e discursos, Fundación Castelao, vii-lxxxix.
Monteagudo, Henrique, 1998. “Castelao no desterro, na guerra, no exilio, Sempre en Galiza”, en: Homenaxe a Ramón Lorenzo, Dieter Kremer (ed.), 2 vols., Vigo: Galaxia, vol. I, 481-500.
Monteagudo, Henrique, 2000. Alfonso R. Castelao, Santiago: Xunta de Galicia.
Monteagudo, Henrique, 2002. “Aínda sobre o ensaísmo castelaiano: a triple significación da iconografía xacobea”, en: Homenaxe a Fernando R. Tato Plaza, Ramón Lorenzo (coord.), Santiago: Universidade, 211-221.
Monteagudo, Henrique, 2004. “Alba de Groria / A significación espiritual do Día de Galicia. Tecido dun texto”, en: (Dis)cursos da escrita. Estudos de filoloxía galega ofrecidos en memoria de Fernando R. Tato Plaza, Rosario Álvarez y Antón Santamarina (eds.), Santiago: Universidade, 553-75.
Monteagudo, Henrique, 2013. “Tesouros da historia e a cultura galegas na Fundación Penzol”, Grial, 197, 62-77.
Monteagudo, Henrique, 2014. “Tempo de derrotas. Castelao en Nova York, 1938-1940 (I)” Grial, 202, 30-29, (II) Grial, 203, 92-101.
Núñez Seixas, Xosé M., 1993. “A dimensión política de Eduardo Blanco Amor, 1919-1950)”, Anuario Brigantino 16, 229-270.
Núñez Seixas, Xosé M., 1994. “Nacionalismo e cultura en Galicia durante o primeiro franquismo, 1939-1955)”, en: De orbis Hispani linguis litteris historia moribus. Festschrift für Dietrich Briesemeister zum 60. Geburstag, Axel Schönberg y Klaus Zimmermann (eds.), Frankfurt am Main: Domus Editoria Europaea, 245-79.
Núñez Seixas, Xosé M., 1997. “Velando os despoxos de Breogán. O nacionalismo galego na posguerra, 1939-63)”, en: Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos in memoriam Emilio González López, 1903-1991), 2 vols., Benigno Fernández Salgado (ed.), Oxford: Centre for Galician Studies, 487-507.
Núñez Seixas, Xosé M., 2001. “De Breogán a Pardo de Cela, pasando por América: notas sobre la imaginación del nacionalismo gallego”, Historia Social, 40, 53-78.
Núñez Seixas, Xosé M., 2003. “Emigración e exilio en Alfonso R. Castelao: da «moura fartura» á «Galiza ideal»”, Estudios migratorios, 15-16, 9-48.
Núñez Seixas, Xosé M., 2005. “Castelao y la nación transterrada, o la disputada memoria del exilio gallego de 1936”, en: Résistances et exils, M.-C. Chaput / B. Sicot (eds.), Paris: Université Paris X – Nanterre, 101-16.
Núñez Seixas, Xosé M., 2010. “¿O líder de todos nós? Aguirre, Castelao y el Nacionalismo Gallego”, Hermes: pentsamendu eta historia aldizkaria = Revista de pensamiento e historia, 33, 60-75.
Núñez Seixas, Xosé M. y Hernán M. Díaz (eds.), 2011. Escritos políticos de Eduardo Blanco Amor, 1923-1946), Buenos Aires: Alborada.
Paz-Andrade, Valentín, 2012. Castelao na luz e na sombra, Vigo: Galaxia.
Piñeiro, Ramón, 2002. Da miña acordanza, Vigo: Galaxia.
Seixas Seoane, Miguel A., 2000. “Cronoloxía”, en: Castelao. Exposición do 50 aniversario, Fundación Caixa Galicia, 311-323.
Zubillaga, Carlos, 2004. Castelao y Uruguay. Etapas de una relación entrañable, Montevideo: Universidad de la República / Centro de Estudios Gallegos.
Alonso Montero, Xesús, 1994. As palabras no exilio. Biografía intelectual de Luís Seoane, Vigo: Xerais, 64-85.
Castelao, Alfonso D. R., 2000. Obras, vols. 2, Sempre en Galiza), 3, Escritos políticos), 4, Oratoria) y 6, Epistolario), Vigo: Galaxia.
Castelao, Alfonso D. R., en preparación. Cartas a Rodolfo Prada, 1937-1947. [Colección de 27 cartas, la mayor parte inéditas, en preparación para la editorial Galaxia].
Castro, Xavier (ed.), 2000. Castelao e os galeguistas do interior. Cartas e documentos, 1943-1954), Vigo: Galaxia.
Crónicas. Castelao y los vascos, Bilbao: Idatz Ekintza, 1985.
Díaz, Hernán M., 2007. Historia de la Federación de Sociedades Gallegas. Identidades políticas y prácticas militantes, Buenos Aires: Fundación Sotelo Blanco / Biblos.
Estévez, Xosé, 2002. Castelao e o Galeuzca, Santiago: Laiovento.
Fernández, Alberto, 1976. “Las formaciones políticas en el exilio”, en: El exilio español de 1939, vol. 2. Guerra y política, José L. Abellán (dir.), Madrid: Taurus, 121-77.
Fernández del Riego, Francisco, 1990. O río do tempo. Unha historia vivida, Sada / A Coruña: Ediciós do Castro.
Fernández Prieto, Lourenzo, 2014. “Castelao e a memoria do galeguismo republicano”, Grial, 202, 21-29.
Fernández Santiago, Marcelino, 2001. “Asociacionismo gallego en Buenos Aires”, en: La Galicia Austral. La inmigración gallega en la Argentina, Xosé M. Núñez Seixas (ed.), Buenos Aires: Biblos, 181-201.
Garrido Couceiro, Xosé C., 2009. Piñeiro contra Castelao. Castelao contra Piñeiro, Vigo: A nosa terra.
Giral, Francisco, 1976. “Actividad de los gobiernos y de los partidos republicanos, 1939-1976)”, en: El exilio español de 1939, vol. 2. Guerra y política, José L. Abellán (dir.), Madrid: Taurus, 179-225.
Heine, Hartmut, 1983. La oposición política al franquismo. De 1939 a 1952, Barcelona: Crítica.
Monteagudo, Henrique, 1996. “Estudio introductorio”, en: Castelao, De viva voz: conferencias e discursos, Fundación Castelao, vii-lxxxix.
Monteagudo, Henrique, 1998. “Castelao no desterro, na guerra, no exilio, Sempre en Galiza”, en: Homenaxe a Ramón Lorenzo, Dieter Kremer (ed.), 2 vols., Vigo: Galaxia, vol. I, 481-500.
Monteagudo, Henrique, 2000. Alfonso R. Castelao, Santiago: Xunta de Galicia.
Monteagudo, Henrique, 2002. “Aínda sobre o ensaísmo castelaiano: a triple significación da iconografía xacobea”, en: Homenaxe a Fernando R. Tato Plaza, Ramón Lorenzo (coord.), Santiago: Universidade, 211-221.
Monteagudo, Henrique, 2004. “Alba de Groria / A significación espiritual do Día de Galicia. Tecido dun texto”, en: (Dis)cursos da escrita. Estudos de filoloxía galega ofrecidos en memoria de Fernando R. Tato Plaza, Rosario Álvarez y Antón Santamarina (eds.), Santiago: Universidade, 553-75.
Monteagudo, Henrique, 2013. “Tesouros da historia e a cultura galegas na Fundación Penzol”, Grial, 197, 62-77.
Monteagudo, Henrique, 2014. “Tempo de derrotas. Castelao en Nova York, 1938-1940 (I)” Grial, 202, 30-29, (II) Grial, 203, 92-101.
Núñez Seixas, Xosé M., 1993. “A dimensión política de Eduardo Blanco Amor, 1919-1950)”, Anuario Brigantino 16, 229-270.
Núñez Seixas, Xosé M., 1994. “Nacionalismo e cultura en Galicia durante o primeiro franquismo, 1939-1955)”, en: De orbis Hispani linguis litteris historia moribus. Festschrift für Dietrich Briesemeister zum 60. Geburstag, Axel Schönberg y Klaus Zimmermann (eds.), Frankfurt am Main: Domus Editoria Europaea, 245-79.
Núñez Seixas, Xosé M., 1997. “Velando os despoxos de Breogán. O nacionalismo galego na posguerra, 1939-63)”, en: Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos in memoriam Emilio González López, 1903-1991), 2 vols., Benigno Fernández Salgado (ed.), Oxford: Centre for Galician Studies, 487-507.
Núñez Seixas, Xosé M., 2001. “De Breogán a Pardo de Cela, pasando por América: notas sobre la imaginación del nacionalismo gallego”, Historia Social, 40, 53-78.
Núñez Seixas, Xosé M., 2003. “Emigración e exilio en Alfonso R. Castelao: da «moura fartura» á «Galiza ideal»”, Estudios migratorios, 15-16, 9-48.
Núñez Seixas, Xosé M., 2005. “Castelao y la nación transterrada, o la disputada memoria del exilio gallego de 1936”, en: Résistances et exils, M.-C. Chaput / B. Sicot (eds.), Paris: Université Paris X – Nanterre, 101-16.
Núñez Seixas, Xosé M., 2010. “¿O líder de todos nós? Aguirre, Castelao y el Nacionalismo Gallego”, Hermes: pentsamendu eta historia aldizkaria = Revista de pensamiento e historia, 33, 60-75.
Núñez Seixas, Xosé M. y Hernán M. Díaz (eds.), 2011. Escritos políticos de Eduardo Blanco Amor, 1923-1946), Buenos Aires: Alborada.
Paz-Andrade, Valentín, 2012. Castelao na luz e na sombra, Vigo: Galaxia.
Piñeiro, Ramón, 2002. Da miña acordanza, Vigo: Galaxia.
Seixas Seoane, Miguel A., 2000. “Cronoloxía”, en: Castelao. Exposición do 50 aniversario, Fundación Caixa Galicia, 311-323.
Zubillaga, Carlos, 2004. Castelao y Uruguay. Etapas de una relación entrañable, Montevideo: Universidad de la República / Centro de Estudios Gallegos.